Hulp bij institutionele uitdagingen in de energietransitie

Drie oplossingsrichtingen uit Transform.Hackathon

Transform.Hackathon was een one-of-a-kind evenement waar wij enorm trots op zijn. Het heeft al veel mooie dingen opgebracht en nog meer in gang gezet. Deze resultaten willen we graag met de wereld delen. Naast de reeks In de spotlight-artikelen waarin we de concepten van teams uitlichten willen we daarom ook de bredere oplossingsrichtingen per challenge delen. Dus die dingen die zouden moeten worden meegenomen bij het tackelen van institutionele uitdagingen in de energietransitie. Het zijn tenslotte niet enkel onze ‘lessons learned’ maar bedoeld om de gehele sector verder te helpen.

We beginnen met de challenge institutional.

De challenge

Het bestaande beleid en beleidsmaatregelen zijn belemmerend in uitwisseling van energie op lokaal en regionaal niveau. Zo is het juridisch onmogelijk om energie te delen met je omgeving zonder complexe en kostbare leveringsvergunningen. Energie delen wordt wel mogelijk gemaakt in Europese beleidsrichtlijnen, maar deze bieden nog te weinig houvast. Ze worden nog helemaal niet vertaald in Nederlands beleid. Willen we werken aan de versnelling van decentrale netwerken (zoals energy hubs) en vragers en aanbieders de kansen bieden lokaal energie uit te wisselen? Dan is een radicale verandering in het bestaande beleid en de manier hoe we dit beleid ontwikkelen noodzakelijk.

Wat als: We erkennen dat lokale uitwisseling het systeem goedkoper maakt, bijdraagt aan robuustheid, zelfredzaamheid en betaalbaarheid van het energiesysteem. Dat er beleidsmatig nieuwe oplossingen nodig zijn die parallel mogen bestaan aan het huidige beleid. Nieuw asymmetrisch beleid dat naast het reguliere beleid gericht is op het mogelijk maken van energie delen, naast het bestaande model van energie leveren door enkele leveranciers. Energie delen tussen bedrijven en huizen met als doel lokale balans en hiermee het radicaal reduceren van de behoefte aan netverzwaringen.

Dergelijk beleid kan niet op de reguliere manier worden ontwikkeld. Want beleid volgt op innovatie en die praktijktoepassing van deze innovatie is nog niet voldoende mogelijk gemaakt.

Ontwikkelde oplossingsrichtingen:

1. Beleid kan niet meer op basis van oude praktijk worden ontwikkeld. De transitie vraagt om een progressieve ontwikkeling van nieuw beleid dat ruimte geeft aan de broodnodige versnelling van nieuwe oplossingen (de zuurstof van de energietransitie). Niet als onderdeel van het bestaande beleidskader maar in de vorm van asynchroon beleid voor het delen van energie! Deze nieuwe vorm van beleidsontwikkeling kan plaatsvinden op basis van experimenten, en die behoeven meer experimenteerruimte. Dat kan met de functionaliteit van de Crisis en herstel wet. De oplossing? Komend jaar een algemene maatregel van bestuur schrijven en aanbieden aan de Tweede Kamer om dit mogelijk te maken onder huidige Crisis en herstel wet.
2. Burgers en organisaties dienen meer zeggenschap te krijgen over wat ze met hun eigen elektriciteit doen en welke hulpmiddelen ze daarbij gebruiken. De betaalbaarheid van stroom kan sterk verbeteren wanneer lokaal energie delen mogelijk gemaakt wordt. De overheid kan duurzaamheidsdoelen bereiken op een efficiënte manier en vergroot de strategische onafhankelijkheid, ook op geopolitiek niveau. Met de ‘Knoppen van B-propositie’ wordt beleidsmatig ruimte gecreëerd om op gebiedsniveau energiedelen mogelijk te maken. Zo wordt gebiedsgerichte prijsvorming, organisatie en inzicht inenergiestromen mogelijk gemaakt.
3. Het gebiedsgericht uitwisselen van energie vraagt ook om een nieuwe organisatievorm. Een taak die mogelijk weer vanuit het publieke domein ingevuld kan gaan worden. Het concept Energieschap is ontwikkeld: een democratisch legitieme entiteit die energie weer als basis-infrastructuur kan aanbieden aan de fysieke leefomgeving. Een rol die op lokaal niveau als makelaar kan fungeren en;
   – Coördinatie en beheer in onderlinge samenwerking ontwikkelt
   – Juridische belemmeringen en complexiteit kan wegnemen en
   – Modelcontracten kan aanbieden die toegang voor iedereen mogelijk maken.

 

De volgende opvolging is toegezegd vanuit de partners aan de kansrijke teams:

• Team Legal I Energieschappen: ontwikkelt zelfstandig het concept van de Energieschappen door. Met het Impact.Booster Programma is de connectie gemaakt met de Raad voor Leefomgeving en Unie van Waterschappen.
• Team Zuurstof I Experimenteer AMvB: is in samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat de nieuwe experimenteerruimte in de crisis en herstelwet aan het valideren ten opzichte van het bestaande juridisch kader. Daarbij werkt het team aan een tekst voor een Algemene maatregel van Bestuur (AmvB).
• Team knoppen van B I Gebiedsknoppen: is door het ministerie van Economische Zaken & Klimaat gevraagd om bij te dragen aan een verdere verdieping van hun concept rondom gebiedsgerichte uitwerking van organisatie, prijsvorming en inzicht in energie. Dit wordt uitgewerkt in een gezamenlijke design sprint.

 

Wil je graag eens doorpraten over de resultaten van de challenge Institutional, of wil je in contact komen met een van de teams? Neem vooral contact met ons op via: info@transformhackathon.eu.

Check ook onze artikelenreeks In de spotlight voor teams hun gedetailleerde concepten.